Inglourious Basterds: Een Tarantinoïsch meesterwerk

De werken van Quentin Tarantino zijn voor veel schrijvers, filmmakers of simpelweg filmliefhebbers zoals ik het voorbeeld van literaire én vermakelijke film. Een Tarantino zit namelijk naast bijzondere verwijzingen en harde symboliek ook bomvol humor en een flinke dosis (zinloos) geweld. Zijn zevende geschreven en geregisseerde film - zesde vindt Tarantino zelf, omdat hij de twee Kill Bills als één rekent - ‘Inglourious Basterds’ (2009) is hiervan nog wel het beste voorbeeld en bovendien: mijn favoriete film ever ooit. Wat maakt Tarantino nou tot zo’n veelzijdig meester in film? 

Once upon a Time...

Zoals alles begint het bij een verhaal, een idee, een fundament. Het is altijd origineel en zit goed in elkaar, maar dat is niet waar Inglourious Basterds, of welke film dan ook, een Tarantino van wordt. Een regisseur probeert op zijn of haar eigen manier origineel te zijn. Niet elke regisseur laat dit echter op een steeds verschillende manier zien. De werken van Tarantino zijn geschreven op een andere manier, vallen zelfs in een ander filmgenre. Van een absurde maffiafilm als ‘Pulp Fiction’ (1994) tot een vechtfilm vol samoeraizwaarden en onnodige salto’s in ‘Kill Bill’ (2003 & 2004). Hij pakt iets dat al eerder is gebruikt, iets wat al honderd keer is gedaan en geeft daar zijn eigen draai aan.

Dit gaat zelfs zo ver dat hij de werkelijkheid aanpast zodat het zíjn verhaal wordt. Inglourious Basterds, maar ook ‘Django Unchained’ (2012), ‘The Hateful Eight’ (2015) en zijn laatst verschenen ‘Once Upon a Time in Hollywood’ (2019) zijn gebaseerd op de geschiedenis, alleen dan… net even anders. Zo gaan aan het eind van Inglourious Basterds Hitler en alle belangrijke SS-officieren in vlammen op bij de première van een niet-bestaande nazipropaganda film. Tarantino is overigens ook niet bang voor controverse; overmatig geweld - alleen al in Inglourious Basterds zo’n 400 dode nazi’s - en foute scheldwoorden gaat hij weinig uit de weg. Volgens velen zet dit dan ook zijn films kracht bij.

Pink, white, orange, blue, blonde, brown 

De bizarre plots van Tarantino worden aangevuld met originele karakters bomvol droge humor en, over het algemeen, gevuld met haat en bloedlust. Ook hier is Tarantino niet bang om op gevoelige tenen te trappen; zo schildert hij in Inglourious Basterds bekende nazi-figuren als Hitler en Goebbels af als gestoorde driftkikkers. Ook Churchill doet een gastoptreden als man die stil in het hoekje zit en luistert naar zijn generaals die het werk doen. Het komische hieraan is dat Tarantino een bijzonder kenmerk van deze personages pakt en deze prominent inzet om de personages een beetje voor schut te zetten.

Niet alleen leent de meesterregisseur rollen uit de geschiedenis, ook uit andere films weet hij zijn selectie te maken. Zo doen veel acteurs in meerdere van zijn films mee. Samuel L. Jackson heeft hier de overduidelijke koppositie in, die maar drie Tarantino’s heeft gemist. De films draaien dan ook letterlijk om film. Dat klinkt gek: een film die draait om film. Tarantino gebruikt als het ware het medium film in zijn eigen film: Inglourious Basterds gaat voor een groot deel over een film (‘Stolz der Nation’) waar de nazi’s manisch lachend en klappend kijken naar propaganda waar 250 geallieerden dood worden geschoten. Een beetje zoals het publiek naar zijn films kijkt dus: lachend om elke dode nazi, crimineel of slavendrijver. Tarantino gebruikt film om wat te vertellen over zíjn film, om het publiek een rol te geven, misschien wel belachelijk te maken. De film heeft de hoofdrol, een rol van propagandamiddel en uiteindelijk van protagonist die alle nazi’s verbrandt, maar ook het publiek figureert.

Zo ongelooflijk veel in Tarantino’s werk verwijst naar ander werk. Of het nou naar een historisch verhaal is of een andere film: directe beelden die na worden gemaakt uit andere westerns zoals in The Hateful Eight, personages van namen  (mr. Pink, White, etc.) zoals in ‘Resevoir Dogs’ (1992) of zelfs directe filmtitels zoals naar Inglorious Basterds (ja, zonder u dus). Tarantino weet zo ongelooflijk veel van film dat menig filmkenner zich dom voelt als hij vertelt over zijn inspiratiebronnen.

A foot massage

De basis voor een meesterwerk is gelegd. Alle schema’s staan klaar, denkpatronen zijn uitgewerkt en brainstormsessies afgerond. Het Word-bestand is aangemaakt om te gaan typen: nu kan het écht beginnen. En het is hier waar Tarantino Tarantino wordt. Waar hij alle connecties in zijn hoofd vertaald naar woorden, naar dialoog. De dialogen in Tarantino’s films zijn vaak krankzinnig, klinken zelfs doelloos. Toch is niks minder waar. De bekende voetmassage-scène uit Pulp Fiction waar Jules en Vincent zo’n goede vijf minuten een discussie houden of het geven van een voetmassage teken is van sensualiteit: Het klinkt ongelooflijk komisch en zinloos - vooral aangezien ze op weg zijn naar een bloedig overval - maar het geeft tegelijkertijd het publiek een goede indruk van Marsellus Wallace: zijn vriendin Mia kun je maar beter voorzichtig mee zijn. Als Vincent een aantal scènes later een avond op Mia moet passen weet het publiek dus hoe hoog de inzet is.

Zo zie je het ook in Inglourious Basterds, waar de Basterds in een kroeg vol nazi’s een vrolijk potje ‘Wie ben ik?’ spelen. En dit door alle films begeleid met energieke, spannende en memorabele muziek. Deze weet Tarantino altijd perfect uit te kiezen én te timen in de scènes, waardoor de muziek niet alleen de scène begeleidt, maar zelfs versterkt en tot een climax brengt.

And that's a bingo 

En zo schrijft en regisseert Tarantino een geniaal werk, waar er nu al tien (negen) van zijn verschenen en volgens hem zelf nog maar één van zal verschijnen, al zal dat nog even duren. Als intens fan houd ik ervan om zijn films op een goede weekendavond te bekijken en ook analyses van andere filmliefhebbers te zien. YouTube staat vol met video’s waar het werk van Tarantino en andere filmpioniers onder een loep wordt bekeken. Dan ondersteund met beeld, dat laat een film natuurlijk beter zien dan tekst. Het is geweldig om zo ook een extra laag van film te ontdekken en te leren van film om ooit, wellicht, zelf te beginnen aan een filmscript. Toch blijft het voorlopig bij het genieten: van geweldige dialogen, bizarre twists en fantastische muziek. Een combinatie zo Tarantino dat er nog geen woord voor is. Zoals Franz Kafka zo’n eeuw geleden zijn eigen woord ‘Kafkaesk’ kreeg, zo zou eigenlijk ook Tarantino een woord moeten krijgen. Literair humorgeweld: Tarantinoïsch.

Lukas Gerber